धरिला पंढरीचा चोर' या अभंगातील शब्दार्थ
संत जनाबाईंच्या या सुंदर अभंगात वापरलेल्या काही महत्त्वाच्या शब्दांचे अर्थ खालीलप्रमाणे आहेत:
धरिला: पकडले, ताब्यात घेतले.
पंढरीचा चोर: येथे 'चोर' म्हणजे पंढरपूरचा विठ्ठल. जनाबाईंनी लाक्षणिक अर्थाने त्याला चोर म्हटले आहे, कारण तो सहजासहजी कुणाला गवसत नाही.
गळां बांधोनियां दोर: गळ्यात दोर बांधून. येथे 'दोर' भक्ती आणि प्रेमाचे प्रतीक आहे.
हृदय: मन, अंतःकरण.
बंदिखाना: कारागृह, तुरुंग.
कोंडिला: आत कोंडून ठेवले, कैद केले.
शब्दें: शब्दांनी, बोलण्याने. येथे भजन, नामस्मरण, अभंग या अर्थाने.
केली जवाजुडी: बेड्या (पायात घालण्याच्या) तयार केल्या.
पायीं घातली बेडी: पायात बेडी घातली.
सोऽहम् (सोहं): 'मी तोच आहे', 'मी ब्रह्म आहे' या अर्थाचा संस्कृत मंत्र. जीवात्मा आणि परमात्मा यांच्या एकरूपतेची जाणीव.
मारा केला: (शब्दरूपाने) आघात केला, प्रहार केला. येथे आध्यात्मिक जाणिवेने देवाला लीन केले या अर्थाने.
काकुलती आला: गयावया करू लागला, विनवणी करू लागला, किंवा (येथे आध्यात्मिक अर्थाने) लीन झाला, भक्ताच्या जाणिवेपुढे नम्र झाला.
जनी म्हणे: जनाबाई म्हणतात.
बा विठ्ठला: हे विठ्ठला (विठ्ठलाला उद्देशून).
जीवें न सोडीं मी तुला: जीव असेपर्यंत मी तुला सोडणार नाही, कधीही तुझ्यापासून दूर होणार नाही.
